Pełnomocnik z urzędu – nie w sprawie ubezpieczeniowej

Historia jakich wiele.

Kobieta od kilkunastu lat choruje na stwardnienie rozsiane. Przez 12 lat pobiera rentę ZUS z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Gdy składa kolejny wniosek lekarz orzecznik, a następnie komisja lekarska nie stwierdza całkowitej niezdolności do pracy, tylko częściową, co w praktyce oznacza obcięcie przyznawanego świadczenia o kilkaset złotych.

Kobieta kreśli kilka zdań odwołania, że decyzja jest krzywdząca i że się z nią nie zgadza. Prosi też sąd o wyznaczenie „obrońcy z urzędu” i zwolnienie od kosztów sądowych. Nie wie chyba, że sąd z kosztów jej nie zwolni, bo sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych są wolne od opłat sądowych.

Przepisy

Zgodnie z art. 117 kpc

§ 2. Osoba fizyczna, niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, może się domagać ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

§ 5. Sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny.

Co zrobił sąd?

W tej sprawie sąd  najpierw wezwał kobietę do złożenia stosownego oświadczenia na odpowiednim formularzu, a także przedstawienia „ostatniego odcinka renty” (decyzję o wysokości świadczenia mając w aktach) i faktur poświadczających ponoszone koszty utrzymania. Po otrzymaniu dokumentów sąd odmówił przyznania  tej kobiecie pełnomocnika z urzędu uznając, iż kobietę stać na pełnomocnika z wyboru:

[pisownia oryginalna]

„Osoba dochodząca zatem swych praw przed sądem winna zatem, licząc się z koniecznością poniesienia wydatków poczynić najpierw odpowiednie oszczędności we własnych wydatkach, a dopiero gdyby okazało się to niewystarczające zwrócić się o pomoc do Państwa”.

i dalej

„W szczególności, co wymaga podkreślenia – koszt takiej pomocy stanowi kwotę 60 zł wg paragrafu 12 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 roku. W ocenie Sądu wnioskodawczyni jest w stanie uiścić takową kwotę”.

Co z tego wynika?

Sąd uznał, że tę Panią stać na pełnomocnika z wyboru, bo jego pomoc kosztować ją będzie… 60 zł. Zapomniał jednak, że pełnomocników z wyboru stawki z rozporządzenia  ustalone prawie 13 lat temu nie obowiązują, a honorarium reguluje umowa z klientem.

Aktualizacja 2020 r.

Powiem szczerze, że pełnomocnik z urzędu w tego typu sprawach traktowany jest przez sąd jak zło konieczne. Często też odwołujący wiedząc, że sąd i tak nie przyzna im pomocy prawnej rezygnują ze starania się o nią.

Co więcej panuje przekonanie, że pełnomocnik z urzędu w tego typu sprawach się nie stara, albo nie przykłada do sprawy wysyłając na nią np. aplikanta.

Obecnie pełnomocnik z urzędu za poprowadzenie sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych w I instancji otrzyma 180 zł zwrotu kosztów zastępstwa ze Skarbu Państwa. Biorąc pod uwagę minimalną stawkę za godzinę pracy wychodzi, że otrzyma wynagrodzenie jak za 10.5 h pracy.

Honorarium, czyli ile?

Brzmi nieźle, prawda?

Ale to tylko pozory.

Pełnomocnik z urzędu otrzyma to honorarium po zakończeniu sprawy.

W trakcie jej trwania ponosi koszty korespondencji w sprawie: z sądem, z pełnomocnikiem procesowym ZUS (jeżeli pełnomocnikiem Organu jest jego radca prawny), czasami ze stroną, którą reprezentuje. Przyjmując, że w sprawie pełnomocnik przygotuje dwa pisma procesowe to na same znaczki wyda prawie 24 zł. Do tego koperta, papier i tusz do drukarki. I program prawniczy, żeby mieć przepisy i orzecznictwo w jednym miejscu. Utrzymanie kancelarii też kosztuje.

Pisma same się nie napiszą, ktoś też musi je zanieść na pocztę. Trzeba się też przygotować do rozprawy (albo rozpraw…) Czas i wiedza też kosztuje. Studia dzienne teoretycznie są bezpłatne, ale każdy kto studiował lub studiuje wie jak to w praktyce wygląda. Koszty aplikacji zawodowej i egzaminu zawodowego (oraz wpisu na listę) są duże i stanowią kwotę całkiem fajnego miejskiego autka.

Na rozprawę do sądu też trzeba czymś i za coś dojechać. Nawet tramwajem, co ja akurat często praktykuję (w Warszawie to 4.40 zł w jedną stronę).

Oczywiście liczy się czas spędzony na rozprawach, a także w sądzie (często sprawy mają opóźnienia i to spore – czekanie godzinę lub więcej nie jest niczym niezwykłym).

Jeżeli pełnomocnik sam nie może przyjść na rozprawę, musi zapewnić zastępstwo innego radcy prawnego, adwokata lub aplikanta. Substytucje też kosztują. Stawki z reguły zaczynają się od 150 zł netto – w górę, przy czym radcowie i adwokaci biorą więcej niż aplikanci.

Podliczając to wszystko pełnomocnikowi z urzędu za prowadzenie takiej sprawy z urzędu w kieszeni zostaje….

Tak, wiem – my pełnomocnicy wykonujemy zawód z misją (wpajają nam to od pierwszego roku studiów), powinniśmy nieść pomoc itd. I to robimy. Każdy w ramach możliwości.

Ale kancelaria prawna to biznes, jak każdy inny. Praca, która zapewnić ma utrzymanie prawnikowi i jego rodzinie.

Konkluzja

Patrząc na stawki z rozporządzenia mamy odpowiedź dlaczego pełnomocnicy nie lubią prowadzić spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. Powiem więcej – wielu nawet nie tyka tej materii, bo można praktykować w bardziej opłacalnych dziedzinach prawa.